مجله آشپزی غذای خانگی مامان پز قم
1397/10/04
کلم؛ سبزی ضد سرطان
- مجموعه: خواص مواد غذایی
کلم ، گیاهی با سابقه ی بسیار طولانی و تنوع زیاد است. کاشت و برداشت آن به 600 سال قبل از میلاد در یونان برمی گردد . از معروف ترین انواع آن می توان کلم برگ، گل کلم، کلم بروکسل، کلم پیچ، کلم قمری و کلم بروکلی را نام برد . بیشترین مصرف کننده های کلم ها آلمانی ها، استرالیایی ها و روس ها هستند. در آمریکا نیز این گیاه دارای سابقه طولانی کشت و مصرف است.
خواص کلم
انواع کلم غنی از ویتامین C ، ویتامین A و اسید فولیک است و دارای عناصری مثل گوگرد، فسفر و کلسیم است.
فولات موجود در کلم برای زنان باردار بسیار مفید است و مانع بروز نواقص سیستم عصبی جنین می شود.
همچنین فولات در پیشگیری از بیماری های قلبی و عروقی مفید است. از این رو افرادی که یک بار دچار سکته شده اند خیلی خوب است مرتب کلم مصرف کنند و اگراز نوع کلم قرمز باشد که در آن لیکوپن موجود است اثر آن برای این افراد چند برابر می شود.
از مهم ترین خواص این خانواده می توان به تأثیر آنها در پیشگیری از سرطان اشاره کرد. ویتامین C ، بتاکاروتن و ایندول موجود در انواع کلم در ایجاد خاصیت ضد سرطانی آن نقش دارد. در بین آنها کلم بروکلی در پیشگیری از سرطان مؤثرتر است و این خاصیت ضد سرطانی به دلیل وجود مواد آنتی اکسیدان بیشتری می باشد.
مطالعات نشان داده کسانی که بیشتر از سبزیجات به ویژه خانواده ی کلم استفاده کرده اند کمتر به سرطان کولون مبتلا شده اند.
تحقیقات نشان می دهد رشد سرطان دارای روندی است که ترکیبات مواد غذایی می تواند در طولانی شدن این روند مؤثر باشد، مثلاً همانطور که سیگار کشیدن و ورود دود سیگار به ریه از عواملی است که رشد سرطان ریه را تسریع می کند ، بعضی ترکیبات مواد غذایی مثل مواد موجود در خانواده ی کلم با کمک به کل سیستم ضد سرطان در بدن، موجب تقویت سیستم ایمنی می شوند. بدین صورت که ایندول موجود در کلم موجب تحریک آنزیم های خاصی می شود که آزاد شدن مولکول های گلوتاتیون را افزایش می دهد که روند سرطان را کند می کند. اگر فردی با سرطان روده ی بزرگ رژیم مناسبی را رعایت کند، عمر طولانی تری خواهد داشت و عوارض سرطان دیرتر بروز می کند.
انواع کلم
•کلم پیچ یا کلم برگ ( CABBAGE ) : کلمی بدون ساقه است که مصرف برگ یا آب آن دارای خاصیت ضد التهابی در بدن است.
•کلم بروکلی ( BROCCOLI ) : غنی از ویتامین های A و C است و رنگدانه های ضد سرطان دارد . در هنگام خرید انواع سبزتر آن را انتخاب کنید و برای ماندگاری بیشتر نیز باید آن را به صورت شسته نشده داخل کیسه ی سر باز در یخچال نگهداری کنید ، زیرا رطوبت باعث رشد قارچ در آن می شود و هنگام مصرف باید آن را خوب بشویید.
•گل کلم ( CAULIFLOWER ) : قست مورد استفاده ی آن گل آذین آن است. گلیکوزینولات های موجود در آن باعث ایجاد طعم خردل در آن می شود، خصوصاً اگر خام مصرف شود.
•کلم بروکسل ( BRUSSELS SPROUTS ) : قسمت مورد استفاده آن معمولاً جوانه های متورمی است که در اطراف ساقه ی گیاه زیر چتر برگ ها بیرون می زند و به شکل غده های گوشتی سبز و سفت به اندازه ی فندق و یا به شکل تکمه در می آید. این نوع کلم نیز غنی از ویتامین C و A و فولات است و در پیش گیری از سرطان مؤثر است.
خواص دارویی کلم
* در قدیم مردم فرانسه از کلم خرد شده ، شیره تهیه می کردند و معتقد بودند که خوردن 3 یا 4 قاشق از آن صدا را صاف می کند. کلم پخته درمان سرفه های کهنه است . برای این منظور سوپی که حاوی قلم گاو و کلم باشد ، تهیه کنید و به فرد مورد نظر بدهید.
* مصرف کلم فواید زیادی برای دستگاه گوارش دارد. اولاً تخم کلم ، کرم کُش است و مصرف آن به دلیل وجود مواد گوگردی برای پاک کردن دستگاه گوارش بسیار مفید است. دیگر اینکه چون فیبر زیادی دارد، در رفع یبوست مؤثر است . پس بهتر است بصورت خام با سالاد مصرف شود که هم یبوست را بهبود می بخشد و هم زخمهای بواسیر را التیام می دهد. روزانه 3 قاشق از شربت کلم تمام کرم های بدن را دفع می کند.
* مصرف کلم برای پاک کردن خون مفید است و چون ویتامین C دارد به رفع کم خونی کمک می کند . از این رو رنگ رخسار را درافراد ضعیف بهبود می بخشد.
* کلم خواب آور است و از سردرد می کاهد.
* خوردن 6 گرم تخم کلم نیروی جنسی را تحریک می کند.
* مداومت در خوردن کلم باعث از بین رفتن سنگ های ادراری می شود.
* کلم دارای گوگرد است . پس شتشوی سر با شیره ی آن شوره سر را خوب می کند و مرهم کلم پخته بر سر ریزش مو را کم می کند. برای رشد مو و ناخن نیز مفید است.
ترکیب شیمیایی کلم
کلم ها دارای مواد معدنی و ویتامین های زیادی هستند . از دیگر ترکیبات موجود در کلم گلوکوزیدها و ماده ای بنام MYROSIN را می توان نام برد. MYROSIN یک دیاستاز مخصوص است که در دانه ی خردل نیز وجود دارد و تندی دانه ی خردل مربوط به آن است.
از هیدرولیز گلوکوزیدها، گلوکز و اسانس گوگرد دار تولید می شود که همین ماده پس از پختن کلم اغلب موجب تولید بوی نامطبوع گوگردی می شود.
جدول ترکیبات شیمیایی کلم
مواد موجود در نصف لیوان کلم برگ خام :
انرژی 18 کالری
فیبر 2 گرم
چربی ندارد
کربوهیدرات 4 گرم
پروتئین 1 گرم
کلسیم 33 میلی گرم
پتاسیم 172 میلی گرم
منیزیم 11 میلی گرم
ویتامین A 9 RE*
ویتامین C 23 میلی گرم
فولات 30 میکروگرم
نکته:
با وجود تمام خواص ذکر شده در مورد کلم افرادی که مبتلا به گواتر هستند باید در مصرف کلم احتیاط کنند زیرا بعضی گلیکوزینولات های موجود دراین خانواده به ایزوتیوسیانات تبدیل می شوند که از جذب ید توسط غده تیروئید جلوگیری می کنند. دیگر اینکه زیاده روی در مصرف کلم موجب ایجاد نفخ و افزایش
فشار خون می شود.